Υπεράνθρωποι

Ένας τρόπος με τον οποίο χαρακτηρίζεται η μεταμοντέρνα ταυτότητα, είναι μέσω του υψηλού libido, του οποίου η εκρηκτική και απελευθερωτική ενέργεια επεκτείνεται, οδηγώντας σε ένα ευκίνητο τόπο, όπου η ταυτότητα γίνεται μη-ταυτότητα. Στη δουλειά του Γιάννη Βαρελά αυτή η εύπλαστη ‘ταυτότητα’ μοιάζει να αποδομείται συνεχώς. Τα εντυπωσιακά κολάζ-σχέδιά του απεικονίζουν υπερμεγέθεις χαρακτήρες (με ένα, άν θέλετε, Νιτσε-ακό τρόπο του Ubermensch όπου ο άνθρωπος είναι παντοδύναμος/υπεράνθρωπος), των οποίων το φύλο παραμένει ακαθόριστο. Στα έργα του η δυναμικότητα και η υπερβολική αρρενωπότητα συνυπάρχουν με το εύθραυστο, η επιβλητικότητα με τη σεμνότητα. Και ενώ η ακριβής κάθετη γεωμετρία της δουλειάς του υποδηλώνει μια ισχυρή σύνθεση (όπως ένα υψηλό αστικό κτίριο), συγχρόνως αυτοαναιρείται με ένα ανάλαφρο αλλά υπονομευτικό τρόπο.

Ένα από τα τρία σχέδια του Βαρελά, τα οποία εκτίθενται τώρα στην 1η μπιενάλε της Αθήνας, σφίζει από πολιτισμικούς συνειρμούς, χριστιανικά σύμβολα, σεξουαλικά υπονοούμενα και μυθολογικές αναφορές. Στη βάση του υπεράνθρωπου, εκεί που ‘κανονικά’ θα ήταν τα πόδια, υπάρχει ένα κολάζ που απεικονίζει ένα Βαυαρό βασιλιά, και ακριβώς από πάνω, σε ένα δεύτερο κολάζ υπάρχει η μαρμάρινη εκδοχή του χριστού της καθολικής εκκλησίας. Συνεχίζοντας ανοδικά την παρατήρηση του σχεδίου, συναντούμε ένα Ελληνικό ξωκκλήσι του 14 αιώνα (σε ένα τρίτο κολάζ). θα μπορούσαμε να πούμε ότι παρακολουθούμε μία ιστορική-δημιουργική εξέλιξη. Και στη συνέχεια καταλείγουμε σε ένα σύγχρονο τοπίο του φαντασιακού, όπου το αφηρημένο και το διακοσμητικό συναντιούνται προσωρινά. Αυτή η μεταμόρφωση λειτουργεί ως η σπονδυλική στήλη της γιγαντιαίας φιγούρας που ενώ την στηρίζει, συγχρόνως τη μεταλλάσει και συνεπαγόμενα ολόκληρη τη σύνθεση – πιθανώς ένα σχόλιο για την αλληλοεξαρτώμενη σχέση του ατόμου με την ιστορία του.

Στο δεύτερο σχέδιο ο Βαρελάς αφαιρώντας τις όψεις ενός διαμερίσματος από το περιβάλλον τους, τις συναρμολογεί σε μία μορφή. Ένα πρόσωπο που προσωρινά προσδιορίζεται από το πιο χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό στοιχείο μιας πόλης -ίσως και της Αθήνας-, τις πολυκατοικίες της.
Ταυτόχρονη αποδόμηση και αναδόμηση. Μία διακριτική σύνθεση όπου τα μάτια κοιτάζουν ένα ευμετάβλητο και οριζόντιο τοπίο πόλης, ενώ στην απτή κατασκευή του διαμερίσματος προσδίδονται εύκαμπτες, ανθρωπομορφικές ιδιότητες. Είναι μία αδιόρατη έκκληση για ένα πιο ανθρώπινο Αθηναικό τοπίο, για την τροποποίηση της τωρινής ταυτότητας ώστε να αρχίσει να υλοποιείται μία καινούργια Αθήνα;



Μαρία Πετρίδη (συγγραφέας & υποψήφια Διδάκτωρ UCL)
Δημοσίευση στο Υ.Γ τον Σεπτέμβριο του 2007